Nhất mệnh, nhì vận, tam phong thủy. Trong thuyết Âm Dương, Tứ tượng tương ứng với giai
đoạn sinh làm bốn phạm trù trong quá trình biến đổi của vũ trụ (Hư
vô sinh Thái cực, Thái cực sinh Lưỡng
nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng, Tứ tượng sinh Bát quái). Ai có quan tâm đến
phong thủy, đến tử vi, đến thuyết ngũ hành, kinh dịch, chu dịch ít nhiều đều đã
từng nghe đến các khái niệm trên. Vậy cơ sở và tính “duy vật biện chứng” của các
bộ môn, các thuyết trên như thế nào. Nguồn gốc, những thay đổi và tính ứng dụng
đối với đời sống ra sao là câu hỏi đã được nhiều người bàn luận sôi nổi suốt mấy
ngàn năm hình thành và phát triển của loài người...
Trong giới hạn của blog
này, chúng ta sẽ dần tìm hiểu và xem xét những thông tin thú vị xung quanh các
bộ môn trên. Qua đó, vận dụng lý giải các hiện tượng thiên nhiên và đời sống
góp phần xem xét các sự vật, hiện tượng ở góc nhìn đa chiều, đầy đủ, khách
quan, từ đó có cách sống hành xử, ứng xử hợp lý, hợp tình hơn trong vòng phát
triển luân hồi của cuộc sống…
Bài 1: Tứ tượng
Tứ tượng hay tứ thánh
thú, là một khái niệm hình tượng bộ bốn trong khoa học thiên văn, triết học, phong thủy,... phương Đông.
Tứ tượng (Si Xiang) là
bốn thánh thú trong các chòm sao Trung Hoa cổ đại:
·
Thanh Long của
phương Đông
·
Bạch Hổ của
phương Tây
·
Chu Tước của phương Nam
·
Huyền Vũ của phương Bắc
Mỗi thánh thú cai quản một phương và tượng
trưng cho một mùa, chúng có những đặc điểm và nguồn gốc riêng. Chúng được miêu
tả đầy sinh động trong thần thoại và trí tưởng tượng của người Trung Hoa, và cả
trong Manga và Anime của
Nhật.
Tứ tượng được đặt cho những cái tên loài
người tương ứng khi Đạo giáo trở nên phổ biến. Thanh Long có
tên là Mạnh Chương (孟章), Chu Tước là Lăng Quang (陵光), Bạch Hổ là Giám Binh (監兵), và Huyền Vũ là Chấp Minh (執明).
Tương
ứng với Ngũ hành
Các thánh thú hợp thành Hệ thống Ngũ hành:
·
Thanh Long của
phương Đông: Mộc
·
Chu Tước của phương Nam: Hỏa
·
Bạch Hổ của
phương Tây: Kim
·
Huyền Vũ của phương Bắc: Thủy
Tương truyền còn có thánh thú thứ năm, Hoàng
Lân (con kỳ lân màu vàng), hay "Hoàng Lân của Trung tâm". Tất cả các
thánh thú hợp lại dưới sự cai quản của "trung tâm" là Hoàng Lân, và
Hoàng Lân tượng trưng cho nguyên tố Thổ.
Trong
thiên văn
Trong thiên văn học Trung Quốc, Tứ tượng là
bốn cung Đông - Tây - Nam - Bắc của Nhị thập bát tú.
Mỗi chòm Thanh Long, Bạch Hổ, Huyền Vũ và Chu Tước được hợp từ bảy chòm sao.
·
Đông: Thanh Long
Chòm Thanh Long (rồng xanh)gồm bảy chòm sao
nhỏ hơn hợp thành gồm : Giốc hay Giác (Cá sấu), Cang (rồng), Đê (cu li),
Phòng (thỏ), Tâm (cáo), Vĩ (cọp) và Cơ (báo)
·
Tây: Bạch Hổ
Chòm Bạch Hổ (cọp trắng)gồm: Khuê (sói), Lâu
(chó), Vị (trĩ), Mão (gà), Tất (quạ), Chủy (khỉ) và Sâm (vượn)
·
Nam: Chu Tước
Chòm Chu Tước (chim sẻ đỏ) gồm: Tỉnh (cầy),
Quỷ (dê), Liễu (hoẵng), Tinh (ngựa), Trương (nai), Dực (rắn) và Chẩn (giun)
·
Bắc: Huyền Vũ
Chòm Huyền Vũ (rùa và rắn đen) gồm: Đẩu
(cua), Ngưu (trâu), Nữ (dơi), Hư (chuột), Nguy (én), Thất (heo) và Bích (nhím)
Trong
thuyết Âm-Dương
Trong thuyết Âm Dương, Tứ tượng tương ứng với giai
đoạn sinh làm bốn phạm trù trong quá trình biến đổi của vũ trụ (Hư vô sinh Thái cực, Thái cực sinh Lưỡng
nghi, Lưỡng nghi sinh Tứ tượng, Tứ tượng sinh Bát quái)
Tứ tượng gồm
·
Thái dương: tượng hình bởi hai vạch liền
·
Thiếu dương: tượng hình bởi vạch liền ở dưới,
vạch đứt ở trên
·
Thiếu âm: tượng hình bởi vạch đứt ở dưới,
vạch liền ở trên
·
Thái âm: tượng hình bởi hai vạch đứt
Đồng
thời Tứ tượng cũng tương ứng với bốn phần của vòng trònThái cực đồ
Trong
phân chia thiên thể
Các thiên thể trên bầu trời cũng được phân
chia thành tứ tượng:
·
Nhật (Mặt Trời) - tương ứng với Thái dương
·
Nguyệt (Mặt Trăng) - tương ứng với Thái âm
·
Tinh (các vì sao đứng yên, định
tinh) tương ứng với Thiếu âm
·
Thần (hay Thìn, các ngôi sao chuyển động, hành tinh) tương ứng với Thiếu dương
Trong
phong thủy
Đối với phong thủy, hội tụ đủ Tứ tượng Thanh
long, Bạch hổ, Chu tước, Huyền vũ là điều cần thiết để có một địa thế đẹp. Ngày
xưa, để chọn được nơi để đặt kinh đô, các nhà phong thủy phải tìm nơi hài hòa
giữa tứ tượng như nơi đó phải có sông ngòi, đất phải phì nhiêu, dễ đón gió và
nhận được ánh mặt trời vừa phải.
Các
ý tưởng khác
Tứ tượng còn tương ứng với bốn phương Đông -
Tây - Nam - Bắc; bốn mùa Xuân - Hạ - Thu - Đông . Không hiểu do trùng hợp mà tứ
tượng lại tương ứng với Tứ Đại Nguyên Tố của truyền thuyết châu Âu là nước
(xanh biển - Thanh Long), lửa (đỏ - Chu tước), gió (trắng - Bạch Hổ) và đất
(đen - Huyền Vũ)